Әлки районы территориясендә урманнарга югары һәм гадәттән тыш янгын куркынычы турында кисәтү

Хөрмәтле гражданнар! «Татарстан Республикасының гидрометеорология һәм әйләнә-тирә мохитне мониторинглау идарәсе» ФДБУ түбәндәгеләрне кабул итте:

Шторм кисәтүе
урманнарда югары янгын куркынычы турында
Татарстан Республикасы территориясендә

2024 елның 2 июленнән 8 июленә кадәр Татарстан территориясендә урманнарда янгын куркынычы югары (4 класс) булуы көтелә.
 Татарстан Республикасы территориясендә урманнарга янгын куркынычы фаразы
2024 елның 2 июлендә көтелә:
- ТР өстенлек итүче территориядә урманнар буенча 3 нче сыйныф; 
- Арча, Балтач, Саба, Әтнә, Кукмара, Теләче, Чүпрәле, Буа районнарында - 4 сыйныф (ВПО). 

Россия Гадәттән тыш хәлләр министрлыгының Татарстан Республикасы буенча Баш идарәсе халыкка тәкъдим итә:
Янгынның космик билгеләре: төтенсыман төтеннәр, кошларның, хайваннарның, бөҗәкләрнең, аларның миграциясе - бер якка, офыкта төнге шәфәкъ яктысы.

Урман янгынын ничек сүндерәләр? Яфрак токымнарының ботаклары белән янгын читләрен йомшарту; көпшәк грунт белән янгынны каплап, ут хәрәкәте юлында киң канаулар, җир полосалары урнаштыру юлы белән
Ут торак пунктка якынлашса, нишләргә? Кешеләрне, беренче чиратта балаларны, хатын-кызларны һәм картларны эвакуацияләргә кирәк. Кешеләрне юнәлешкә чыгарырга яки чыгарырга, утның перпендикуляр таралуына кирәк. Юлларда гына, шулай ук елгалар һәм инешләр буйлап, ә кайчагында суда да хәрәкәт итәргә кирәк. Авыз белән борыныңны юеш мамык-марля бәйләвече, сөлге, кием-салымның бер өлеше белән капларга кирәк. Үзең белән документлар, акча, бик кирәкле әйберләр алырга. Шәхси әйберләрне янган корылмалардан башка яки җир белән күмелгән чокырда гына саклап калырга мөмкин.

Эвакуациягә чыгу мөмкин булмаганда (торак пунктларда массакүләм янгыннар) герметлашкан таш биналарда, гражданнар оборонасы сыену урыннарында яки зур ачык мәйданнарда, стадионнарда яшеренеп көтеп кенә кала.
Урманда янгын чыккач, паникага бирелмәгез. Башта шартларны тиз анализлагыз. Рельефның калку ноктасына менәргә яисә биек агачка үрмәләргә, янгын учагы булган урынны табарга, ут таралу юнәлешен һәм тизлеген билгеләргә, сулыкның, сазлыкның, урман асларының, торак пунктларның урнашуын күрергә кирәк.

Әгәр юл киселгән булса, янгыннан утрауларда, сайлыкларда, сазлыкта, кыя түбәләрендә һ.б. ышыкланырга кирәк. Ябык урыннарны агачлардан ераграк сайлагыз - алар янгын вакытында, тамыр янганда, тавышсыз гына егылырга мөмкин. Ут якынлашканда, киемнәрне су белән чылатыгыз, суга ятыгыз, ләкин камыш янында түгел. Вак-төяктә башта аны һәм өс киемнәрен су белән чылатып, башы белән йокы капчыгына төрегез. Учакка кергәч, вакыт-вакыт кирегә борылыгыз, киемнең кипкән участокларын майлагыз, битне күп катлы бәйләвеч белән саклагыз, аны даими майлагыз. Учакка эләккәч, бөтен нейлон, капрон һәм башка йөзә торган киемне салыгыз, янучан һәм җиңел янып китүчән кирәк-яраклардан арыныгыз.
Әгәр дә сез урманда зур булмаган янгынга тап булсагыз, аны туктату һәм бер үк вакытта, мөмкинлек булса, якындагы торак пунктка яки урманчылыкка ярдәм сорап җибәрергә кирәк.
Урман янгыннары вакытында үзеңне ничек тотарга

Урманда янгын еш кына кеше гаебе белән барлыкка килә - бу ут белән саксыз эш итү дә, сүнмәгән учак та, ташланган шырпы яки тәмәке дә, балалар шаяруы да. Кайвакыт янгын чыгуның сәбәбе булып яшен яшьлеге хезмәт итәргә мөмкин, әмма мондый очраклар шактый сирәк. Шулай да урманда ут стихиясе белән очрашырга туры килсә, нәрсә белергә кирәк соң? Ничек урман янгынына юл куймаска? Әгәр янгын чыккан булса, нишләргә?
Урманда янгынга ничек юл куймаска тырышырга
Беренчесе - ялга яки походка чыгарга әзерлек. Үзең белән чиләк, балта һәм көрәк алырга тәкъдим ителә. Биш һәм аннан да күбрәк кеше бергә җыелсагыз, бу, әлбәттә, яхшы. Әгәр поход ялгыз булса? Турист-ялгызы үзен чиләкләр һәм балталар белән тутырмаячак. Ялгыз поход өчен (янгын ихтималы аркасында гына түгел) чехолы булган җыелма сапер көрәген сатып алырга һәм аның кырыйларын томаларга киңәш ителә. Шулай итеп, ул сезгә көрәк тә, балта да хезмәт итәчәк.

Икенчесе - урманда учак ягып йөргәндә саклык чараларын сакларга кирәк. Мондый чарага гомумән ут белән бәйле бөтен нәрсә керә. Костерны бернинди очракта да агачлар астында, бигрәк тә кронның аскы ботаклары зур булмаган биеклектә урнашканнары астында үрчетергә ярамый. Коры үлән яисә якында гына коры агач төпләре урнашкан урында учак ягарга ярамый. Учак өчен урынны алдан ук әзерләргә яки эләккән иске учакны кулланырга тырышырга кирәк.
Туктау вакытында

Беренче номерлы алтын кагыйдә - беркайчан да учакны күзәтүсез калдырырга ярамый! Ягулык запасы турында әзерләнгән әзер ягулык учагыннан өч-биш метр ераклыкта тотыгыз. Бик югары учак үрчетмәгез, әгәр дә ул ниндидер аерым зарурлык таләп итмәсә (сигнал учагы, мәсәлән). Учак мөмкин кадәр азрак очкыннар бирсен, бигрәк тә җил вакытында. Җил килгәндә ут ачканда аның көчен һәм юнәлешен исәпкә алыгыз, чөнки искергән очкыннар үләннәр яисә агач яфраклары януга китерергә мөмкин. Ягулык рәвешендә коры яфраклы ботакларны (дары кебек яна) кулланмаска тырышыгыз, чөнки учактан очкыннар гына түгел, ә пыскып беткән яфраклар чәчеләчәк. Якын-тирәдә сулык булса, су белән тәэмин ителегез, ә сездә яраклы сулык бар.

Баскычтан киткәндә, учакны әйбәтләп сүндерергә, су сибәргә һәм туфрак сибәргә кирәк. Әгәр дернны төшерсәләр, сөякне дерн кисәкләре белән каплагыз. Төшендә тулысынча ышаныгыз: учак сүнгән һәм сез киткәннән соң беркадәр вакыт үткәч ялкын кабынмаячак. Үзегез белән тәртипне калдырыгыз һәм, кем әйтмешли, хәерле юлга.
Урманда янгын белән очрашканда нәрсә эшләргә
Әгәр дә Сез башлаучы янгынны тапсагыз - мәсәлән, зур булмаган үлән өеме яки берәрсе ташлаган учак янында пыскып яткан урман түшәмәсе, моны үзегез сүндерергә тырышыгыз. Кайвакыт ялкынны таптату да җитә (дөрес, бераз сабыр итәргә һәм үләннәрнең яки түшәкләрнең чыннан да пыскылмавына инанырга кирәк, югыйсә ут яңадан барлыкка килергә мөмкин).

Килеп туган хәлгә дөрес бәя бирергә тырышыгыз. Конкрет шартлардан чыгып, сез мөстәкыйль рәвештә янгынны сүндерүне хәл итәрсезме, яки сезгә ярдәм кирәк булачак. Үз көчегезне артык бәяләмәгез. Янгынны күрсәгез, аны сүндерергә тырыштыгыз, ләкин берни дә барып чыкмады, ә ул көчәйде генә, бәлагә эләкмәс өчен, ераграк китәргә кирәк.
Махсус хезмәтләргә тизрәк хәбәр итү мөмкинлеген эзләячәкләр. Мондый очракларда Гадәттән тыш хәлләр министрлыгы хезмәтләре ("01" телефоны), ЕДДС (телефоны - "112"), егерьлар, урманчылар булырга мөмкин. Төркем походында авыр кирәк-яракларны группаның бер әгъзасыннан алырга һәм аны якындагы торак пунктка яки ярдәм сорап автомобиль трассасына җибәрергә кирәк. Төркемнең башка әгъзаларына маршруттан төшеп янгын урынын калдыру яхшырак. Бер-берегезне күздән югалтмагыз.

Хәлнең кинәт үзгәрүен (тизлекнең үзгәрүен һәм җилнең юнәлеше үзгәрүен) исәпкә алыгыз. Китәргә тырышыгыз, "тизлектә янгын белән ярышмыйча", ягъни җилгә каршы яки җил юнәлешенә аркылы, тау битендә аска карап, ут өчен ышанычлы киртәләрне (минераль туфракның һәм елганың киң полосаларын) карап, китәргә тырышыгыз. Еш кына торфяниклар булмаса, янган участоклар бердәнбер куркынычсыз зона булып тора.
Укыгыз: ут җилгә каршы да (кызурак), аңа каршы да (акрынрак) хәрәкәт итә, ә тау битендә аска караганда күпкә тизрәк хәрәкәт итә.

Көнлек янгын режимын күздә тотыгыз. Яну еш кына чык кибүдән соң (иртәнге 9-10 сәг) иртә белән башлана һәм кичке чык төшү белән (кичке 20-21 сәг) тәмамлана. Төнлә янгын "йоклый". Янгын аеруча көчле тәэсир итә һәм көндезге вакытта - 13 дән 17 сәгатькә кадәр тарала. Яңгыр яуыр алдыннан янгын чыгуы кичен көчәя. Бик корылыклы, эссе һава шартларында (5 нче сыйныф) янгыннар шулай ук төнлә дә тарала, гәрчә, кагыйдә буларак, төнлә астан һәм аскуймалардан ясалган формада гына булса да.
Яну учагы кечкенә булса

Әгәр дә сез барлыкка килә торган янгынны вакытында сиздегез, һәм янгын учагы зур булмаган мәйданга ия икән, сез мөстәкыйль рәвештә аны локальләштерү һәм сүндерергә карар кабул итә аласыз. Сулык янында булганда, утны су белән агызыгыз, юеш материя белән ялкынны бәреп төшерергә мөмкин. Кайнар үләнне сынган ботаклардан "себерке" кулланып сүндерергә мөмкин. Шул ук вакытта, алга таба хәрәкәт иткән кебек, һөҗүмнәрне төп ут ягына күчерергә кирәк. "Веник" берничә тапкыр сукканнан соң, үзе янып китмәсен өчен, кулларында берничә тапкыр борырга кирәк, ә аның җылынган ягы бераз суына төште.
Сак булыгыз, торфяник яна

Бик куркыныч һәм бик куркыныч күренеш. Күзгә төтен керә, тын алу бик авыр. Бәла-каза зонасыннан җил юнәлешендә китәргә кирәк, төтен һәм ут сездән артта калсын өчен. Аяк астында кайнар җир бер генә нәрсәне аңлата: сез зур куркыныч астында. Торф янганда, ут еш кына җир астына китә, анда тулы бер участоклар яна, бушлыклар барлыкка китерә. Мондый пеклода яту гадирәк, нәтиҗәләр гадәттә аянычлы. Шундый шартларда хәрәкәт иткәндә, алдыгызда юлны колга белән карагыз. Бу сазлык буйлап күчкәндәге кебек булачак.
Хәтерлисезме, янучы торф температурасы якынча 600 градус, ә чыгу бик авыр булырга мөмкин.
Янгын зонасыннан чыгу

Янгын зонасыннан чыккач, бәла-каза турында мөмкин кадәр кыска вакыт эчендә хәбәр итәргә кирәк. Хәвеф хәбәрләрен тапшырганда, танылган янгын координаталары, аны күргән вакытыгыз һәм килеп чыгуның сәбәбен (хәтта бу сәбәп сез үзегез булсагыз да) сөйләгез.
Һәркем нәрсә эшли ала
Теләсә кайсы табигый территориядә ут белән сак булыгыз. Сезнең җыйнаксызлыгыгыз зур проблемаларга сәбәп булмасын өчен, түбәндәге кагыйдәләрне үтәгез:
- Кырларда һәм кырларда беркайчан да коры үлән яндырмагыз. Башкаларның моны ничек эшләүләрен күрсәгез, аларны туктатырга һәм үлән палларының бик куркыныч булуын аңлатырга тырышыгыз.
- беркайчан да коры урманда яки торфлыкта учак якмагыз. Иң элек, учакның минераль туфракта (ком яки балчык) урнашуына инаныгыз. Учак ягып җибәргәнче, учак якасыннан һәм аның тирәсендә бер метр радиуста урман түшәмәсен җыегыз;

Китәр алдыннан учак ягып җибәрегез. Шуннан соң көлне ватып карагыз да, сакланган булса, аның астында пыскып янучы күмер сакланмаган дип ышаныгыз - тагын бер тапкыр ятагыз. Төтен яки пар килгәнче, култык астыннан китмәгез. Учак салырга нәрсә турында алдан кайгыртыгыз;

- беркайчан да сүнмәгән шырпылар яки тәмәке ташламагыз, урманда төрле пиротехник эшләнмәләр: петардлар, бенгаль утлары, шәмнәр һ.б. кулланмагыз. (Яңа ел дигәндә, барысы да калын кар катламы белән капланган вакытта);

- Машиналарда, бигрәк тә мотоциклларда урманга кермәгез. Ерткыч ерткычтан исклар янгынны, аеруча коры урманда лишайник япмасы булган янгынны китереп чыгарырга мөмкин;
Сезнең дусларыгызга һәм танышларыгызга аларның саксызлыгы янгыннарга сәбәп булырга мөмкин икәнлеген аңлатырга тырышыгыз.
Превентив чаралар (башка сүзләр белән әйткәндә - саклык) - урман янгыннары белән көрәшүнең иң нәтиҗәле ысулы. Бу дөньяның күп кенә илләренең тәҗрибәсе белән раслана.
Архивтан фото
Теләсә нинди бәла-каза очрагында сез һәрвакыт ашыгыч хезмәтләрне чакыруның бердәм номерына - "112" номерына мөрәҗәгать итә аласыз. Шалтыратулар тәүлек буе һәм шәһәр һәм мобиль телефоннардан бушлай кабул ителә.
Россия Гадәттән тыш хәлләр министрлыгының ТР буенча Баш идарәсенең "Ышаныч телефоны" 8 (843) 288-46-96.