Коррупция җәмгыятьтә социаль күренеш буларак
Социаль күренеш буларак Коррупция-ул шәхси файда яки законсыз өстенлекләр алу өчен хакимият, позиция яки ресурслардан явызларча файдалану. Бу чиновниклар, сәясәтчеләр яки башка затлар үз вәкаләтләрен ришвәт алу, ришвәтчелек, мошенниклык яки башка законсыз гамәлләр өчен файдалана торган күренеш.
Җәмгыятьтә социаль күренеш буларак коррупциянең кайбер тискәре нәтиҗәләре:
• Ресурсларны һәм мөмкинлекләрне тигез бүлмәү. Коррупцияле түрәләр һәм бизнесменнар өстенлекләргә керү мөмкинлеге ала, төп ресурсларны контрольдә тота һәм законнарны урап уза ала, бу өстенлекле «элиталы» сыйныф һәм гади гражданнар арасында тигезсезлек тудыра.
Җәмгыятьне изү. Кешеләр коррупциянең кайбер кешеләргә башкалар хисабына баерга мөмкинлек бирүен күргәндә, бу ярдәмсезлек, хокуксызлык һәм кимсетү хисе уята.
• Дәүләт идарәсе, хокук тәртибе һәм икътисад институтларын җимерү. Коррупцияле түрәләр карарларны җәмгыять мәнфәгатьләрендә түгел, ә шәхси мәнфәгатьләрендә кабул иткәндә, моның белән институтларга ышаныч какшый һәм илнең үсеше акрыная.
* Хокукый дәүләт принципларын какшату. Кайбер индивидлар үзләренә иммунитет сатып алырга яки үз җинаятьләре өчен җәзадан качарга мөмкин икән, бу икеләтә стандартлар тудыра һәм юстициягә ышанычны җимерә.
• Законнарны бозу. Түрәләр үзләренә үз файдаларын тәэмин итә яки аларны җаваплылыктан саклый торган законнар һәм карарлар кабул итә ала.
• Дәүләт өчен керемнәрне югалту. Бу илнең финанс тотрыклылыгын какшата, салым керемнәре күләмен киметә һәм дәүләткә социаль программаларны гамәлгә ашырырга, мәгарифкә, сәламәтлек саклауга һәм башка секторларга инвестицияләр кертергә комачаулый.
Хәзерге дәүләтләрдә социаль күренеш буларак коррупция таралуның кайбер сәбәпләре:
• Коррупциягә каршы көрәш махсус институтлары эшчәнлегенең нәтиҗәсезлеге.
• Дәүләт хезмәткәрләре һәм дәүләт Идарәсе вазыйфаи затлары эшчәнлегенә, дәүләт хакимияте системасында идарә карарларын кабул итүгә һәм гамәлгә ашыруга җәмәгать контроленең нәтиҗәле инструментлары һәм институтлары булмау.
• Хокук аңының, халыкның хокукый культурасының түбән дәрәҗәсе, дәүләт идарәсе системасының гадәти элементы буларак коррупциягә һәм үз-үзеңне тотуның коррупцион моделенә мөнәсәбәт, җәмгыятьнең коррупцион үз-үзеңне тотышын социаль рөхсәт ителгән буларак кабул итүе.
Коррупция хәзерге җәмгыять өчен җитди сынау булып тора. Аны Җиңү барлык гражданнар, хөкүмәт, бизнес һәм иҗтимагый оешмалар ягыннан көч таләп итә.
Татарстан Республикасы Дәүләт Коголь инспекциясенең Чистай территориаль органы